Postingan

Menampilkan postingan dengan label Kosakata Jawa

Cangkriman: Pengertian, jenis, ciri, menafsirkan isi, dan menggunakan dalam tebak-tebakan

Gambar
Tulipedia.org   - Pembelajaran bahasa Jawa kelas 6 tentang Cangkriman . Setelah mempelajari diharapkan kalian dapat menjelaskan pengertian cangkriman dengan benar, menyebutkan ciri-ciri, menafsirkan isi, dan menggunakan dalam bermain tebak-tebakan. Seperti apa cangkriman dan bagaimana menggunakannya dalam bermain tebak-tebakan, yuk kita simak uraian berikut ini. Sampai saat ini, masyarakat Jawa masih banyak yang menggunakan cangkriman, entah itu untuk sekedar ngobrol atau mungkin untuk bahan bercanda. Dalam dunia hiburan kita masih bisa mendengar atau melihatnya pada candaan para dagelan baik di pertunjukan wayang kulit atau kethoprak. Pengertian cangkriman Dalam bahasa Indonesia cangkriman bisa disebut teka-teki atau tebak-tebakan, kata-kata yang penempatannya tidak berubah dan harus ditebak artinya. Cangkriman yaitu "kata-kata yang penempatannya tetap dan harus diartikan atau membutuhkan jawaban yang juga disebut bedhekan atau batangan". Dalam bahasa Jawa " Cangkriman

Tembung Saroja

Gambar
Tembung saroja yaiku tembung loro sing padha utawa meh padha tegese dianggo bebarengan ing ukara kanthi ancas duwe teges luwih mandhes. Tuladha: 1. Kadhang kala = kedadean sing ora mesthi Ukara: Yen esuk kadhang kala aku ora sarapan merga olehe masak ibu durung mateng. 1. Bagas waras = wis waras temenan utawa ora lara maneh Ukara : Sawise lara tipes suwene sesasi, saiki aku wis bagas waras bisa mlebu sekolah maneh Ing ngisor iki tembung-tembung kang kalebu tembung saroja miturut urutane abjad. A abang mbranang adas pulawaras adhem ayem adi luhung akal budi amis bacin amrik minging andhap asor angkara murka angkat junjung ajur ajer apus krama arum wangi asih tresna atut runtut ayem tentrem B babak belur babak bundhas bagas waras bakul sinambiwara bala koswa bapa biyung bau suku baya pakewuh bayu bajra bibit kawit bobot timbang breh weh bot repot brambang bawang branjang kawat brengga rowa budi pekerti bujana andrawina buka sakawit bukak tutup C cacah rucah campur adhuk campur bawur can

Rurabasa

Gambar
Tembung rurabasa yaiku tembung sing ajeg lan sering digunakake sanajan salah kaprah. Contone tembung rurabasa: Adang esuk = adang sega wayah esuk Adang sega =  geradang beras supaya dadi sega Bakul jangan = wong dodol keperluane masak Jaga gerdhu = jaga keamanan manggon ing gerdhu Mangan awan = mangan sega wayah awan Mbathik sewek = mbathik mori supaya dadi sewek Mbunteli tempe = mbunteli kedele godhog dicampuri ragi supaya dadi tempe Menek klapa = menek wite klapa Mikul soto = mikul kwali isine soto Ndhudhuk sumur = ndhudhuk lemah digawe sumur Njahit klambi = njahit kain supaya dadi klambi Negorklapa = negor wit klapa Nenun sarung = nenun benang supaya dadi kain Netel jadah = netel ketan mateng supaya dadi jadah Ngekum landha = ngekum arenge merang supaya dadi landha Ngenam klasa = ngenam mendong/pandan supaya dadi klasa Ngenam kepang = ngenam silatan pring/rambut supaya dadi kepang (rambut klabangan) Ngenam sesek = ngenam silatan

Silah-silahing Ukara Jawa

Gambar
Silah-silahing Ukara Jawa . Silah-silahing ukara sing perlu diweruhi ana 6 warna, yaiku: 1. Ukara Kandha (Kalimat Langsung) yaiku ukara sing ngandhakake omongan liyan kanthi persis. Contone: - Ibu ngendika, "Kowe apa wis adus?" - "Aku arep menyang kutho", ngendikane bapak 2. Ukara Crita (Kalimat Tak Langsung) Yaiku ukara sing nyritakake omongan liyan mung sarine/ringkese bae. Contone: - Agus takon, sapa sing tiba wingi kae. - Ngendikane ibu, aku kudu sregep sinau. 3. Ukara Tindak/Tanduk (Kalimat Aktif) Yaiku ukara sing jejere nindakake pagawean Contone: - Rini tuku klapa - Ibu mundhut sayur kanggo masak 4. Ukara Tanggap (Kalimat Pasif) Yaiku ukara sing jejere dikenani pegawean Contone: - Jajane dipangan kucing - Sepedahe ditumpaki Adit 5. Ukara Pakon (Kalimat Perintah) Contone: - Bukaken lawang kui - Tutupen bukumu 6. Ukara Panjaluk (Kalimat Permohonan) Contone: - Tulung aku jupukna ngombe - Coba kowe minggira, aku tak liwat Katrangan Ukara kandha bisa didadekake uk

Silah-Silahing Tembung Jawa

Silah-silahing tembung Jawa, jika didalam bahasa Indonesia disebut dengan jenis-jenis kata. Disini akan kami uraikan jenis kata dalam bahasa Jawa. Silah-silahing Tembung Jawa Miturut golonganing tembung ana 10 warna: 1. Tembung Aran (Kata Benda) Contone: - lemari - gelas - meja 2. Tembung Kriya (Kata kerja) Contone: - mlayu - mangan - nyapu 3. Tembung Ganti (Kata Ganti) Contone: - ku - dheweke - kowe 4. Tembung Wilangan (Kata Bilangan) Contone: - siji - lima - setengah - akeh 5. Tembung Sipat/kahanan (Kata Sifat) Contone: - bagus - elek - seneng 6. Tembung Katrangan (Kata Keterangan) Contone: - ndhuwur - ngisor - tengah 7. Tembung Seru/Pangguwuh (Kata Seru) Contone: - wah - aduh - eh 8. Tembung Sandhangan (Kata Sandang) Contone: - Sang - Hyang - Raden 9. Tembung Panyambung (Kata Sambung) Contone: - sarta - lan - wusana 10. Tembung Pangarep (Kata Depan) Contone: - ing - saka - sing

Pamilahe Tembung Jawa

Pamilahe Tembung Jawa. Didalam bahasa Jawa, tembung atau kata itu dibagi lagi menjadi beberapa bagian sesuai dengan strukturnya. Kalimat (ukara) tersusun dari beberapa kata (tembung). Kata (tembung) terdiri dari susunan suku kata (wanda), dan suku kata (wanda) tersusun dari sekumpulan huruf (aksara). Jika dibuat skema menjadi seperti ini: Ukara (kalimat) < Tembung (kata) < Wanda (suku kata) < Aksara (huruf) Pamilahe tembung Tembung bisa diudhal manut wandane lan kudu adhedasar tembung linggane (menawa tembung andhahan). Tuladha: - gambar = gam - bar - gambaran = gam - bar - an - keturon = ke - tu - ru - an Miturut jenise, tembung jawa ana 6: 1. Tembung Lingga Tembung lingga yaiku tembung sing durung owah saka asale (kata dasar). Tembung lingga sing unine mung sakecapan diarani tembung wod. Tuladhane tembung lingga: - Adus, babar, kursi, tuku, turu (2 wanda) - gamelan, garuda, segara (3 wanda) Tuladhane tembung wod: - tik, tul, lur, sak, rak. bak, gas, lsp. 2. Tembung Andhahan

Jenis Tembang Jawa lan Tuladhane

Jenis Tembang Jawa lan Tuladhane. Didalam tembang Jawa terdapat berbagai macam tembang. Tembang-tembang ini mempunyai karakteristik sendiri-sendiri. Contoh yang paling dikenal oleh masyarakat luas adalah tembang macapat. Disini akan dijabarkan mengenai pembagian tembang jawa beserta dengan contohnya. Tembang Jawa ana telung warna: a. tembang macapat b. tembang tengahan c. tembang gedhe 1. Tembang Macapat Tembang macapat ana 11 pupuh, yaiku: a. asmaradana b. dhandhang gula c. durma d. gambuh e. kinanti f. maskumambang g. megatruh h. mijil i. pangkur j pocung k. sinom Ciri-ciri tembang macapat: 1. kaiket dening guru lagu, guru wilangan, lan guru gatra 2. basa kang dinggo basa jawa kuno 3. isine ngenani pitutur/nasehat, dongeng, lan crita wayang Ing tembang jawa, saben sak baris diarani sak gatra. - dhandhang gula ana 10 gatra (baris) - kinanti ana 6 gatra - pangkur ana 7 gatra - gambuh ana 5 gatra - megatruh ana 5 gatra - sinom ana 9 gatra Guru wilangan yaiku akehing kecap (ucap) utawa s

Rumus baku tembang Dhandhanggula

Rumus baku tembang Dhandhanggula. Tembang macapat Dhandhanggula menggunakan rumus baku sebagai berikut: - Guru gatra 10, berarti terdiri dari 10 baris - Guru wilangan 10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7, berarti baris pertama terdiri dari 10 suku kata, baris kedua 10 suku kata dan seterusnya. - Guru lagu i, a, e, u, i, a, u ,a ,i, a, yang berarti baris pertama pada suku kata terakhir mengandung huruf vokal i, baris ke-2 pada suku kata terakhir mengandung huruf vokal a dan seterusnya hingga baris terakhir. Sebagai contoh tembang macapat Dhandhanggula berikut: Yogyanira kang para prajurit lamun sira sami hanuladha duk ing nguni caritane handelira sang prabu Sasrabahu ing Mahespati aran Patih Suwanda lelabuhanipun kang ginelung tri prakara guna kaya purune kang den antepi nuhoni trah utama Lire lelabuhan tri prakawis guna bisa saniskareng karya netepi kasatriyanipun duk bantu prang magada nagari amboyong putri dhomas katur ratunipun purune sampun tetelo aprang tandhing lan ditya Ngalengka aji